De Kopstoot in de Kuip

Een kopstoot is een glas bier met een borrel jonge jenever. Zo'n kopstoot kan hard aankomen, maar kopstoten worden ook weleens op het voetbalveld uitgedeeld, en daar komen ze nog harder aan. Velen denken daarbij spontaan aan de kopstoot van Zinedine Zidane, tijdens de finale van het WK in 2006. De beroemdste kopstoot op de Nederlandse velden, werd uitgedeeld in De Kuip, op 21 december 1975, en er was een PSV'er bij betrokken, Bertus Quaars. Aanvankelijk was het niet helemaal duidelijk in welke rol, dader of slachtoffer. Een kleine reconstructie.

De wedstrijd

Een jaar eerder - in het eerste kampioensjaar onder Kees Rijvers - had PSV Feyenoord in eigen huis belachelijk gemaakt via razendsnelle counters. Om die reden had de coach van Feyenoord, de Pool Brzecanzyck,  gekozen voor een defensieve tactiek. Verder was de wedstrijd bikkelhard en bleek de scheidsrechter, de Limburger Theo Boosten, niet tegen de druk opgewassen. Feyenoord kwam op slag van rust op voorsprong en het duurde tot diep in de tweede helft voordat PSV enige greep op het spel kreeg. In de 81ste minuut leek het slotoffensief de gelijkmaker op te leveren: Al wat PSV was juichte, de grensrechter liep richting middellijn, maar ... scheidsrechter Boosten keurde het doelpunt af omdat twee spelers buitenspel zouden hebben gestaan. Alle PSV'ers renden woedend op Boosten af. Alle PSV'ers? Nee, de maker van het doelpunt, Bertus Quaars, liep de andere kant uit, naar de grensrechter, Gerrit Griek

En toen moet de kopstoot zijn uitgedeeld, buiten het beeld van de tv-camera's (in die tijd stonden er nog geen camera's in alle mogelijke hoeken van het stadion).

Het incident

Bertus Quaars lag op de grond, grensrechter Griek stak zijn vlag omhoog. Bizarre situatie. Desgevraagd vertelde Griek dat hij een kopstoot had ontvangen. Boosten trok rood voor Quaars, maar reeds ter plekke rezen er twijfels. Vanuit het publiek werd geroepen dat 'de grens' de kopstoot had uitgedeeld en Feyenoordspeler Wim van Hanegem, die het vooral had gezien, bevestigde die lezing. Griek had een wond aan het voorhoofd, maar Quaars bloedde uit zijn neus, wat er ook op leek te wijzen dat niet de speler, maar de grensrechter de dader was. Een kopstoot deel je immers uit met je schedel, niet met je neus.

Bertus Quaars

De laatste minuten van de wedstrijd verliepen in totale chaos. Jan Poortvliet kreeg geel voor een vergrijp dat doelman Van Gerven had begaan (trekken aan het tenue van de scheidsrechter), Feyenoord kreeg nog een strafschop (die werd gemist) en Boosten floot minuten te vroeg af. In de catacomben van het stadion ontstond vervolgens een twistgesprek tussen scheids- en grensrechter.  Boosten vertelde de pers dat hij het doelpunt op aangeven van zijn grensrechter had afgekeurd, maar Griek ontkende dat hij had gevlagd (*1). Vervolgens zou Boosten Griek hebben toegebeten dat hij diens verklaring over de kopstoot niet geloofde. Tegen die tijd was Quaars al in het gezelschap van manager Ben van Gelder op weg naar het politiebureau om aangifte te doen van mishandeling ...

De nasleep

De strafcommissie van de KNVB stelde een onderzoek in en hield op 22 januari 1976 een hoorzitting. Tijdens die hoorzitting werden alle betrokkenen gehoord, alsmede diverse deskundigen, onder wie de bokstrainer Henk Rühling, die een uiteenzetting gaf over kopstoten. Rühling twijfelde niet aan de schuld van Griek, maar wèl aan de (ernst van) de kopstoot. Als er sprake was geweest van een kopstoot, was die erg amateuristisch uitgevoerd, want de gevolgen van een dergelijke actie waren doorgaans zeer ernstig, en er was alleen een lichte kneuzing vastgesteld bij Quaars. De verdediging van Griek beriep zich op deze verklaring: de grensrechter zou een stap naar voren hebben gemaakt, en daarbij de speler onbedoeld hebben geraakt (let wel: hierdoor werd de eerdere verklaring van Griek herroepen en Quaars indirect vrijgepleit). Uiteindelijk werd Griek schuldig bevonden en voor drie jaar geschorst, wat neerkwam op een definitieve schorsing, aangezien hij kort voor zijn 'pensioen' als grensrechter stond (*2)

Noten: 

* (1) https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ABCDDD%3A010881026%3Ampeg21%3Aa0137

* (2) https://leiden.courant.nu/issue/NLC/1976-01-22/edition/0/page/9

Opmerkingen:

* Grensrechter Gerrit Griek was in het dagelijks leven bedrijfsrechercheur voor het bedrijf Wastoria, indertijd de financiële steunpilaar van AZ (toen nog AZ '67). Griek zou nog één keer van zich doen spreken: in 1980 woonde hij als toeschouwer de wedstrijd Haarlem - NEC bij en toen de scheidsrechter geblesseerd moest afhaken, en één van de grensrechter diens taak moest overnemen, bood  Griek spontaan zijn diensten als vervangend grensrechter aan.

http://bert-soccerspot.blogspot.com/2012/01/kopsterke-grens-dook-op-bij-hfc-haarlem.html

* Wat met de uitslag? Het was duidelijk dat de valse verklaring van de grensrechter het wedstrijdverloop had beïnvloed. PSV vroeg om de wedstrijd over te laten spelen, of op z'n minst de laatste negen minuten te laten herspelen, met elf tegen elf. De KNVB hield de zaak in beraad en uiteindelijk bleek herspelen niet nodig. Halverwege het seizoen had PSV vier verliespunten meer dan koploper Ajax, maar de Amsterdammers stortten na de winterstop compleet in (ze werden pas derde) en PSV werd na een spannende race met Feyenoord voor de tweede maal op rij kampioen. In de beslissende wedstrijd nam PSV ook wraak voor de 'schande van de Kuip': Feyenoord werd op de voorlaatste speeldag met 4-1 ingeblikt.