Toen PSV het WK domineerde ...
Dat was in 1978, op het WK voetbal in Argentinië. Oranje
begon dat WK als vice-wereldkampioen en zou het ook als vice-wereldkampioen
eindigen. De
tweede plaats in 1974 werd behaald door een Oranje dat voor een groot deel bestond uit spelers van Ajax, en een aangepaste vorm speelde van het systeem waarmee die club groot was geworden, het zogenaamde totaalvoetbal, waarbij de bal geduldig werd rondgespeeld, spelers elkaars positie overnamen, en de tegenstander werd overrompeld met plotse tempoversnellingen. Met dezelfde
instelling ging Oranje naar het WK van 1978: men wilde spelen als het team van
1974, maar het pakte anders uit.
De voorgeschiedenis
Nederland had zich onder leiding van Jan Zwartkruis, de
voormalige trainer van het militaire elftal, vrijwel zonder moeite geplaatst
voor het WK. De ploeg werd eerste in een groep met België, Noord- Ierland en
IJsland met 5 punten voorsprong op nummer twee, België. Toch besloot de KNVB -
net als vier jaar eerder - een supervisor aan te stellen. In 1974 had Rinus
Michels die rol vervuld, nu werd Ernst Happel, de voormalige trainer van
Feyenoord in die rol gemanoeuvreerd.
De Eerste ronde
Op het WK ging aanvankelijk alles fout. Oranje speelde zijn
wedstrijden in Mendoza, tegen de Chileense grens. Het was er koud (het toernooi
vond plaats tijdens de Argentijnse winter) de trainingsfaciliteiten waren matig
en het speelveld was hard en hobbelig. Men wilde circulatievoetbal spelen, maar de bal rolde niet. Bovendien had Johan Cruijff, om redenen die nooit helemaal
zijn opgehelderd, afgezegd (*1). Een actie van Vader Abraham 'Trek Cruijff over de
streep' had geen succes gehad. Vlak voor het toernooi, had ook Wim van Hanegem
nog afgezegd. Zonder Johan en Willem, was Oranje stuurloos, zij waren immers de twee bepalende spelers die in '74 hadden gezorgd voor de tempowisselingen en beslissende passes.
 |
| Willy stofzuigt ... en scoort |
Ook verdedigend waren er problemen. Ruud Krol moest de
verdediging leiden en deed dat redelijk, maar hij miste snelheid. Daarom
plaatste Happel in de laatste groepswedstrijd tegen Schotland de snelle Wim
Suurbier naast hem, maar Suurbier kon niet koppen en stond tegen de boomlange
Joe Jordan, die elk kopduel won. Schotland moest met drie doelpunten verschil
winnen van Oranje en stond 20 minuten voor het eind met 3-1 voor. Oranje stond
op instorten, maar werd gered door de Schotse keeper, die zich verkeek op een
afstandsschot van Johnny Rep.
Volgens Dick Nanninga, die later in de finale zou scoren,
had Ernst Happel weinig interesse in het hele gebeuren. Happel zat de hele dag
te kaarten, en had daar volgens Nanninga meer verstand van dan van coaching.
Het was een chaos, en in die chaos greep Jan Zwartkruis de macht en nam een
paar belangrijke besluiten. De beste speler van Oranje in de eerste ronde, was
Willy van de Kerkhof, in zijn rol als stofzuiger èn aanjager. PSV had kort
daarvoor de UEFA-cup gewonnen en Zwartkruis wilde gaan spelen als PSV: geen circulatievoetbal, maar bewegingsvoetbal, met in- en uit elkaar schuivende linies, veel loopacties en snelle
balverplaatsingen.
De Tweede ronde
In die tijd werd het WK gespeeld met 16 ploegen. De 8
overgebleven ploegen na de eerste ronde, werden opnieuw verdeeld over twee
groepen van vier ploegen, die een halve competitie speelden. De winnaars zouden
zich plaatsen voor de finale. In de eerste wedstrijd van de tweede ronde, tegen
Oostenrijk, stonden plots vier PSV'ers in de ploeg: de broertjes Willy en René,
Jan Poortvliet en Ernie Brandts. Long Tall Ernie kon, zoals bekend, goed
koppen: hij schakelde niet alleen de Oostenrijkse spits Krankl uit, maar kopte Oranje
ook op voorsprong. Oranje wervelde plots en won uiteindelijk met 5-1. Willy van
de kerkhof scoorde ook nog en Johnnie Rep en Johan Neeskens bekenden dat zij
zich in dit nieuwe systeem veel beter voelden: ook zij konden nu hun kracht
(Neeskens) en snelheid (Rep) aanwenden.
Na een 2-2 tegen West-Duitsland, met een late gelijkmaker
van René van de Kerkhof, plaatste dit Oranje zich uiteindelijk via een 2-1 zege
op Italië voor de finale. In die wedstrijd speelde Ernie Brandts een cruciale
rol: eerst schoot hij in eigen doel, waarbij hij ook nog doelman Piet
Schrijvers blesseerde. Ieder ander zou zijn geknakt, maar dit was het seizoen
van Ernie: enkele maanden eerder had hij PSV voorbij Magdeburg gekopt, nu
schoot hij Oranje naast Italië, van grote afstand, en nog wel met zijn
'verkeerde' been: Men zei dat hij zijn rechtervoet alleen gebruikte om gas te
geven, maar nu schoot hij ermee raak. Later scoorde Arie Haan de winnende
treffer, eveneens met een daverende knal, van nog grotere afstand.
De Finale
Ach, wie de finale niet bewust heeft beleefd, heeft achteraf
de beelden gezien en de verhalen gehoord. Het is allemaal geschiedenis: de
ingepakte hand van René, de kopbal van Nanninga, de bal op de paal - in de
laatste minuut - van Rensenbrink, de verlenging en de nederlaag. Wie de uitslag
niet kent, of de beelden nooit heeft gezien: op You Tube vind je tientallen
filmpjes.
Ik hou het op hoogtepunten van die prachtige wedstrijd tegen Italië, de wedstrijd van Ernie Brandts:
Noot:
* (1) Algemeen werd aangenomen dat de vrouw van Cruijff hem verbood om naar het WK te gaan vanwege het befaamde 'zwembadincident': diverse spelers, onder wie Cruijff, zouden nachtelijke zwempartijtjes (en wellicht meer) hebben gehouden in het hotel waar Oranje verbleef. Maar later kwam Cruijff zelf met een heel andere verklaring op de proppen. De waarheid van deze verklaring wordt door sommigen in twijfel getrokken:
* Onderschrift Foto Ernie Brandts:
De Franse tekst zegt: Erny Brandts, de held van de wedstrijd: een ongelukkig eigen doelpunt, maar daarna de gelijkmaker
